Kim są zatem Rdzenni Amerykanie po dziś pozostający w izolacji? Indianie izolowani to takie ludy, które po pierwszych, najczęściej traumatycznych kontaktach ze światem zewnętrznym cofnęły się w głąb puszczy i po dziś dzień takowych kontaktów unikają. Indianie ci tworzą małe społeczności od kilkudziesięciu do kilkuset osób, przy czym tylko nieliczne przekraczają granicę trzystu. Największa ilość indian izolowanych mieszka w granicach Brazylii (według różnych danych nawet ponad 60 plemion), natomiast na terytorium peruwiańskim możemy mówić o 15 takich społecznościach. Liczba jednostkowa Indian izolowanych pozostaje nieokreślona ale niektóre źródła mówią o 7 tysiącach osób.
Traumatyczne doświadczenia z przeszłości – oddalone w czasie 50, 100, 200 lub więcej lat temu, w

zależności o, której grupie mówimy – sprawiły, że Indianie ci rozproszyli się i uciekli na terytoria trudno dostępne, najczęściej położone w górnych biegach rzek; cieki wodne trudno spławne lub ziemie oddalone od głównych arterii wodnych. W przypadku niektórych grup izolacja jest względna, gdyż miewają one okresowe kontakty ze społecznościami z zewnątrz w postaci przypadkowych kontaktów z Indianami lub nie-Indianami a także utarczek zbrojnych z brygadami drwali.

Reakcje na próby kontaktu bywają najczęściej podobne. Najczęściej jest to ucieczka, wycofanie się, uniknięcie spotkania bądź przeciwnie: atak.
Indianie izolowani prowadzą najczęściej koczowniczy, półkoczowniczy tryb życia, przemierzając stale lub okresowo określone terytorium. Obok tych społeczności są również takie, które prowadzą żywot bardziej stały mieszkając w większych, bardziej osiadłych wspólnotach.

Indianie izolowani utrzymują się z polowań, zbieractwa, względnie drobnej uprawy. Polują na tapiry, dziki, jelenie, małpy, małe ptaki; zbierają orzechy, korzenie, jagody, mogą uprawiać maniok.


II. Jakie zdarzenia, procesy historyczne doprowadziły do obecnej izolacji?

Na te pytanie nie ma jednej uniwersalnej odpowiedzi. Aby wyobrazić sobie zasięg hekatomby jaka uderzy w społeczności Indian Amazonii po kontaktach z światem europejskim i post-europejskim, należy uzmysłowić sobie pejzaż ludzki i kulturowy jaki wcześniej cechował ten zakątek świata. Jeszcze do niedawna kultury z dorzecza Amazonii uchodziły za jedne z najmniej złożonych. Badania z ostatnich dekad oraz ignorowane dotąd relacje pierwszych eksploratorów Amazonii mówią nam zupełnie co innego. Indianie mogli tworzyć nie tylko wielkie osady zamieszkane przez tysiące ludzi ale sami użyźniali naturalnie jałową glebę lasu tropikalnego.