Czemu nie moglibyśmy zgromadzić się wszyscy choć raz w drugiej salce kawiarni „Orient Palace” – sierżant Dunlop, matka, ojciec, Ben Gurion, Ben Hur, Jardena (…) przywódcy Podziemia (…) gawędzić przez godzinę lub dwie i wreszcie nawzajem się zrozumieć, poczynić ustępstwa, pogodzić się i przebaczyć.
Ozowi udało się ukazać bliską relację miłości i zdrady. Podobne, paradoksalne sąsiedztwo jest udziałem pojęć kata i ofiary. Relację między nimi ukazał w Nagle w głębi lasu. Tu, ponownie z udziałem dzieci, udaje mu się ukazać historię demona, który stał się demonem jako ofiara – przemocy, wyszydzenia, wreszcie: wykluczenia ze społeczności. Nehi, chcąc przerwać łańcuch przemocy, uciec od siebie – ofiary, postanawia opuścić wioskę. Za nim opuszczają ją wszystkie zwierzęta (niektóre z nich też były źle traktowane, inne, po prostu, poszły za nimi) Maja, bohaterka tej książki i odważna dziewczynka, pyta Nehiego (czyli demona, o którym pisałam) – w oczach mieszkańców wioski będącego postrachem – czemu jego opowieść skupia się na użalaniu się nad sobą – wykluczonym, uciemiężonym, a nie na mieszkańcach wioski, którzy teraz są poddani jego terrorowi (bo Nehi schodzi co dzień po zachodzie słońca do wioski i terroryzuje jej mieszkańców). Słowa Mai uświadamiają Nehiemu ten, pominięty przez niego, wymiar jego historii. Zaczyna dostrzegać, że nie jest niewinną, słabą ofiarą. Nie wraca z dziećmi do wioski – do pojednania trzeba dojrzeć, ale to, że dostrzegł, że nie jest bez winy, to już dużo.
***
Nie napisałam o wszystkim. Pominęłam żydowski kontekst pisarstwa Oza, mimo że literatura przez niego tworzona, jak napisał jego znawca, wibruje echem żydowskiej literatury, od Biblii, aż po Bellowa. Pominęłam go, bo uważam, że analizy chcące wykazać związek np. miedzy rakiem nerek Alka z Czarnej skrzynki, a symbolicznym znaczeniem nerek w Biblii, byłby prymitywne i obce (o ile nie śmieszne) dla samego Oza.

Amos Oz urodził się w Jerozolimie w 1939 r., do dziś mieszka w Izraelu. Tam, w kibucu Chulda, poznał Nili, którą poślubił w 1960 r. Jego rodzice przyjechali do Izraela w latach trzydziestych, byli imigrantami z Europy. Dzieje Izraela i Biblia są oczywistym kontekstem jego literatury. Jednak głównym przedmiotem zainteresowania Oza jest człowiek będący w relacji – ten człowiek zna Biblię, jest Hebrajczykiem i czasami chce służyć Jahwe, a czasami wcale o nim nie myśli. Stałe jest to, że czeka na miłość, dlatego żyje. Ozowski człowiek mówi, Jahwe milczał.