Wśród Paranthropusów możemy wyróżnić trzy osobne podgatunki:
- Aetophicus (2,5 mln lat temu),
- Boisei (2,3-1 mln lat),
- Robustus (2-1,5 mln lat).
Wszystkie Paranthropusy mają kilka cech szczególnych: są nieco większe od Australopiteków i posiadają duże szczęki z potężnymi zębami trzonowymi. Czaszka zbudowana jest równie masywnie. Natura wyposażyła Paranthropusy w grzebień kostny (strzałkowy) do którego przytwierdzone są równie okazałe mięśnie żuchwy. Spośród trójki znanych nam Paranthropusów tym najbardziej poznanym jest chyba Boisei. Pierwsze szczątki tego gatunku pojawiają się jeszcze w dwudziestoleciu międzywojennym, ale do odkrycia, które uświadomi wszystkim jego odmienność dojdzie tak naprawdę dopiero w 1959 roku. Dokonuje go para zasłużonych łowców skamieniałości: Mary i Louis Leakeyowie podczas penetracji tanzańskiego wąwozu Olduvai. Louis Leakey był początkowo przekonany, że wraz z małżonką, odkopał najdawniejszego wytwórcę narzędzi. Czaszka datowana na 1,75 miliona lat odznaczała się zaskakującą budową, odmienną od innych Australopiteków. Odłupki i fragmenty skalne, noszące znamiona celowej manipulacji utwierdzają Leakeyów w przekonaniu, że mają do czynienia z pierwszym hominidem, który nie tylko polował na króliki i antylopy ale i oprawiał ich skóry. Louis widzi w nowo odkrytej formie małpoluda „ogniwo łączące Australopiteka Africanus z prawdziwym człowiekiem”. Hominid zostaje nazwany przez swoich odkrywców Zinjantropusem Boisei („Zinj” to dawna nazwa Afryki Wschodniej zaś człon „boisei to hołd na cześć Charlesa Boisei’a, wielokrotnego fundatora, wspomagającego badania Leakeyów).


 



Louis Leakey przez wiele lat bronił nadrzędnej pozycji Boisei w drabinie ewolucji, aby ostatecznie przyznać racje oponentom i zdegradować go do roli Australopiteka. Jak wiele wskazuje, Boisei, nie był jednak ani wytrawnym myśliwym ani immanentnym członkiem rodziny australophitecus. Dowodem koronnym tej hipotezy jest charakterystyczna budowa czaszki i szczęki, wspólna cecha wszystkich Paranthropusów. Podobnie jak jego pobratymcy taki i Boisei posiadał osobliwą budowę głowy. Twarzoczaszka kształtem przypominała półmisek, zęby policzkowe były przeogromne a zęby przednie dla odmiany, nieproporcjonalnie małe. Spoiwo tego obrazu stanowił grzebień kostny, który niczym filar łączył górną część z potężnymi mięśniami szczęki dolnej. Tak osobliwa budowa szczęki spełniała niezwykle ważną i praktyczną rolę. Dzięki niej Boisei był znakomitym przeżuwaczem radzącym sobie nawet z najtwardszym, najmniej zdatnym – jakbyśmy powiedzieli – pokarmem roślinnym. Zęby trzonowe Boisei mogły robić wrażenie: były nie tylko szerokie ale i czterokrotnie większe od tych, którymi szczyci się Homo Sapiens. Urzekająca fizjonomia Boisei zjednała mu wiele zabawnych przydomków. Sami Leakeyowie nazywali go pieszczotliwie „dziadkiem do orzechów”.