Australopiteki Afarensis, według dostępnej nam wiedzy, żyły w okresie od 3 do 4 milionów lat temu. Podobnie jak wszyscy przedstawiciele swojego gatunku posiadały z pionizowaną postawę i poruszały się na dwóch nogach. Chociaż biodra i nogi zasadniczo odzwierciedlały tą zależność, to ramiona Afarensis były długie i silne, co sugeruje, że nadal regularnie wspinał się na drzewa, szukając tam schroniska przed drapieżnikami, jedzenia i być może noclegowni. Bez wątpienia Afrensis nie był władcą środowiska w którym żył. Przyjmuje się, że częściej bywał ofiarą niż napastnikiem. Jedynym źródłem mięsnego pożywienia stanowiły dlań owady, jaszczurki i najprawdopodobniej martwe już zwierzęta. Podstawowym posiłkiem były nadal rośliny, w tym liście, miękkie owoce i jagody. O roślinnej diecie świadczą zęby pokryte nie grubą warstwą szkliwa. Jeżeli cokolwiek dawało przewagę Afarensis, choćby nad wielkimi kotowatymi, to był to stadny tryb życia, w grupach liczących sobie do kilkudziesięciu osobników. Możemy sobie wyobrazić grupę równie rozwścieczonych co przerażonych Australopiteków, ciskających kamieniami i gałęziami w tygrysa kręcącego się nieopodal ich siedziby.
Australopitek Afarensis charakteryzował się dużym stopniem dymorfizmu płciowego, objawiającego się w znacznych różnicach między wzrostem i masą osobników męskich i żeńskich. Osobniki męskie osiągały ok. 1,5 metra wzrostu i ciężar 65 kg, podczas gdy żeńskie miały zaledwie metr wzrostu i 30 kg wagi. Znaczne różnice w rozmiarach ciała u poszczególnych płci mówią nam nieco o hipotetycznej strukturze społecznej Afarensis. Wśród naczelnych dymorfizm płciowy, związany z potężną budową samców wiąże się często, tak jak np. u goryli, z poligamiczną strukturą stada. W ramach swoiście pojmowanej rywalizacji, samce konkurują o dostęp do możliwie jak największej grupy samic. W przeciwieństwie do goryli czy wąskonosych pawianów, Afarensis odznaczał się jednak znacznie mniejszymi kłami. Mniejsze kły Australopiteka, w tym przypadku Afarensis, mogą być świadectwem tego, że struktura społeczna tego gatunku znajdowała się w fazie pośredniej, uwzględniającej bardziej monogamiczny system kojarzenia par. Puszka mózgowa Afarensis nie odbiegała znacznie wielkości od puszki współcześnie żyjących małp człekokształtnych: jej pojemność wynosiła ok. 350-500 cm3.