Ithink.pl - Dziennikartstwo Obywatelskie
"Ten koszmarny opus" czy "to koszmarne opus"?
dodano 19.03.2007
Za kilka dni wyślę do Rady Języka Polskiego poniższą propozycję dotyczącą zmiany rodzaju gramatycznego wyrazu "opus". Proszę o komentarze.
Wiele łacińskich wyrazów rodzaju męskiego przyjęto do naszego słownika bez zmiany rodzaju. Niektóre wprost, np. globus, honor, lapsus, poeta, sinus, status, terror, torus; inne po przyjaznym spolszczeniu, np. casus (kazus), circus (cyrk), color, consensus, detector, editor, genius, index, luxus, murus (mur), musculus (muskuł), pulsus, spiritus, usus (uzus), vigor zmieniając (z oczywistych powodów) c/k, i/y, x/ks, v/w, s/z lub s/sz, końcowe l/ł oraz tracąc zwykle (przy dłuższych wyrazach) -us.
Słowa łacińskie arteria, aura, aurora, cholera, fama, figura, flora, forma, fortuna, furia, gleba, gloria, historia, materia, nota, propaganda, ruina, statua, toga, utopia, zona przeszły “dosłownie” do naszego słownika, zaś amphora, columna, larva, littera, nympha, syllaba, victoria z niewielkimi modyfikacjami (poza omówionymi przy rodzaju męskim – ph/f, ll/l), zachowując przy tym rodzaj żeński.
Gdyby łaciński wyraz rodzaju żeńskiego, np. cedrus (cedr), przyjęto do naszego słownika, to przecież albo również w rodzaju żeńskim (ta cedrusa, dwie cedrusy, pięć cedrus), albo w rodzaju męskim (ten cedrus, dwa cedrusy, pięć cedrusów). Wybrano drugi wariant odrzucając zakończenie -us.
Wyraz anomalia w łacinie jest rodzaju żeńskiego, ale choć w naszym języku część słowników przypisuje mu także ten rodzaj, to jednak niektóre poradniki podają, że występuje tylko w liczbie mnogiej.
Łacińskie słowa Babylon (starożytne miasto nad Eufratem), domus, ficus (figa), humus (ziemia), laurus, lotos, plebs oraz sedes są rodzaju żeńskiego, ale jednak Babilon, dom, fikus (figowiec), humus (próchnica), laur oraz pozostałe, po polsku są rodzaju... męskiego.
Łacińskie słowa rodzaju nijakiego clima, drama, fatum, filtrum, forum, metallum, sonetum, poema, scalpellum, talentum, votum, zenith przyjęto do polszczyzny w rodzaju nijakim lub męskim bezpośrednio albo stosując omówione zabiegi, a ponadto ignorując nieme h, tracąc (przy dłuższych wyrazach) końcowe -um lub dodając t, aby uniknąć posądzenia o rodzaj żeński, natomiast w rodzaj żeński przeszły słowa asthma oraz charisma, które w omawianym języku obcym mają rodzaj nijaki.
Łacińskie słowa album, chaos, corpus oraz virus są rodzaju nijakiego i nie jest to zgodne z rodzajem męskim ich polskich odpowiedników, zatem czy oprócz dziwnego uporu polonistów istnieje poważny powód, aby równie nijaki wyraz opus utrzymywać w tyle sztucznym, co w tradycyjnym rodzaju (równie) nijakim w naszym języku?
DODAJ SWÓJ KOMENTARZ
REKLAMA
ARTYKUŁY O PODOBNYM TEMACIE
zobacz więcej
5 NAJLEPIEJ OCENIANYCH ARTYKUŁÓW






















