Przerażenie i odraza pojawiają się wszędzie tam,

gdzie na plan pierwszy wysuwa się moralność. Sytuacja moralnie

dwuznaczna przeniesiona na scenę wywołuje zachwyt lub poruszenie. Jakiś

czas temu w prasie pojawiła się informacja o kobietach, które

fotografowały się z wcześniakami wyjętymi z inkubatorów i włożonymi w

kieszenie fartuchów. Wiadomość przepełniała zgrozą. Tymczasem brutalne

spektakle Sary Kane wywoływały oburzenie raczej ze względu na

przekraczanie barier konwencjonalnych w teatrze. Nikt nie zadał

pytania: „Jak można onanizować się na scenie?”, pytano raczej o to,

dokąd zmierza sztuka.

Sztuka może wyśmiewać bez ogródek, choć to

przecież nieładnie naśmiewać się z innych, można sprawić bliźniemu

przykrość. Żaden satyryk nie pyta jednak nikogo o pozwolenie. Jeśli

ktoś sobie zasłużył na chłostę śmiechu, to czemuż go nią nie ukarać

przy użyciu odrobiny talentu? Piękno formy usprawiedliwia. Po co sztuka

miałaby liczyć się z etyką? Sztuka nie musi zgadzać się z ogólnie

przyjętymi normami, nie musi głosić prawdy, może pozwolić sobie na

kłamstwo w imię dobra ogółu, co uskuteczniał Matejko, lub nawet na

kłamstwo „dla checy”. Sztuka nigdy nie będzie życiem, nie ma sensu

rozgrzeszanie lub karanie jej.



Artysta i jego dzieło
Za

sztuką stoi artysta. Czy tworząc powinien brać pod uwagę wartości

etyczne czy jedynie estetyczne? Na czym polega moralność artysty? Czy

wolno go oceniać?
Artysta ma prawo wyrzucić etykę ze sztuki i

swojego życia, jeśli pomaga mu to w tworzeniu rzeczy godnych uwagi pod

względem artystycznym. Artysta jest komentatorem. Chwali, krytykuje

bądź pozostaje neutralny, ale nie czyni go to odpowiedzialnym za wpływ

jaki wywiera jego sztuka. Artysta ostrzega: to moje, ja tak to widzę,

chcę was przekonać do czegoś. Propaganda zawarta w dziele jest

propozycją a nie nakazem i jeśli trafi na mądrego, świadomego

zakorzenienia w kulturze odbiorcę zostanie zanalizowana i dopiero

później przyjęta bądź odrzucona. Świadomość kulturalna jest

równoznaczna z odpowiedzialnością. Każdy kto decyduje się przejrzeć w

tafli artystycznej wizji, jest moralnie odpowiedzialny za samego

siebie, musi ocenić swoje postępowanie przez pryzmat postępowania

bohaterów dzieła.