Afera gruntowa

Koalicja rządząca od miesięcy groziła rozpadem. Spustem okazała się tzw. afera gruntowa, dotycząca odrolnienia działki pod Mrągowem. Była to prowokacja zastosowana przez CBA wobec Andrzeja Leppera i innych pracowników Ministerstwa Rolnictwa. Zamierzano skłonić ówczesnego wicepremiera do popełnienia przestępstwa korupcyjnego; z powodu niewyjaśnionego do dziś przecieku Lepper został jednak ostrzeżony i korupcji się nie dopuścił. Mimo to 9 lipca został wyrzucony z rządu, co w praktyce oznaczało zerwanie koalicji.

Afera gruntowa na dobrą sprawę zapoczątkowała wakacyjny kryzys rządowy, który skończył się samorozwiązaniem sejmu. Wyznania Leppera po zerwaniu koalicji ujawniły kulisy rządów Prawa i Sprawiedliwości. Szukano też źródła przecieku, którym najprawdopodobniej był ówczesny szef MSWiA, Janusz Kaczmarek. Został zdymisjonowany na początku sierpnia, zaś w kolejnych dniach również zaczął składać zeznania kompromitujące działania władzy i służb specjalnych.

Ostatniego dnia wakacji Kaczmarek, jako osoba niewygodna i przeszkadzająca w dochodzeniu dotyczącym afery gruntowej, został zatrzymany przez ABW. Dzień później prokuratura zaprezentowała nagrania stanowiące dowody na to, iż właśnie Kaczmarek był źródłem przecieku. Sąd uznał jednak dowody za tak słabe, że nie doszło do aresztowania byłego szefa MSWiA.


Samorozwiązanie

Wakacyjne zamieszanie obnażyło liczne słabości władzy, nie mogło się więc skończyć inaczej jak skróceniem kadencji parlamentu. Decyzja o złożeniu wniosków w tej sprawie została podjęta przez poszczególne partie jeszcze w sierpniu, gdy światło dzienne ujrzały rewelacje Kaczmarka. LPR i Samoobrona miały jeszcze pomysł złożenia wniosku o konstruktywne wotum nieufności wobec rządu, z Kaczmarkiem w roli kandydata na premiera. Ostatecznie jednak wniosek ten nie został poddany pod głosowanie.

Dnia 7 września ogłoszono pełną mobilizację. Za samorozwiązaniem sejmu zagłosowała zdecydowana większość posłów. Głosowanie nad wnioskami poprzedzone wystąpieniami posłów w imieniu poszczególnych klubów. Najbardziej w pamięć zapadł wszystkim Roman Giertych, który wyśmiał wcześniejsze przemówienie Jacka Kurskiego i wykazał zawarte w nim kłamstwa oraz hasła populistyczne. Po zakończeniu kadencji parlamentu, prezydent Lech Kaczyński zarządził przedterminowe wybory 21 października. Rozpoczęła się kampania wyborcza.