"Bojąc się sztywnienia myśli, gorliwie ćwiczę. Na przykład odpowiadam sobie na takie pytania, jak: Co bym powiedział, gdybym bronił koncepcji przeciwnej do tej, która wyznaję?
Jak podszedłbym do tej sprawy najbystrzejszy z moich znajomych? Jakie są najnowsze pomysły w dziedzinie, w której pracuję? Jakie dzisiejsze "pewniki" mogą zachwiać się w przyszłości?

Powtarzam sobie też parę starych przestróg i prawd:
Wiedza uświadamia niewiedzę.
Dogmatyzm lubi chodzić w parze z ignorancją.
Dogmatyzm świadczy o tym, że siła przekonań przewyższa siłę inteligencji.
"Gdy jakaś nauka nie pozwala krytycznie i sceptycznie odnosić się do siebie, degeneruje się, staje się chora roślina cieplarnianą" (Carl Gustaw Jung).
Z rzetelnej wiedzy - wątpliwości, z wątpliwości - innowacje i rewolucje.
W pychę dogmatu uderza powątpiewanie geniusza".

Tyle w skrócie wypunktowanych myśli o roli błędu, a teraz przytoczę obszerne fragmenty z rozdziału "Korzystanie z własnych błędów" wspominanej świetnej książki Stefana Garczyńskiego. Chociaż w ten sposób powtórzę niejedno, co już napisałem, to chyba warto utrwalić sobie te ciekawe i pożyteczne życiowo spostrzeżenia.

"Przez noc droga do Świtania
 - Przez wątpienie do poznania
 - Przez błądzenie do mądrości (...)
  Roman Zmorski

Działam, więc błądzę
"Mylę się, więc jestem"- pisał św. Augustyn. "Dopóki dąży, błądzi człowiek" - wtórował mu Goethe. Nie błądzi tylko ten, kto nic nie robi. Nie poślizgnie się, kto leży, nie palnie głupstwa, kto milczy. Ale przeleżenie całego życia byłoby niemożliwe, a przemilczenie - nieprzyjemne.

Droga przez błąd
Błąd to zjawisko naturalne i nieuchronne. Niekiedy nawet korzystne.. Bywają błędy, których ścieżka prowadzi do odkrycia, do wynalazku, do prawdy. ... "Są umysły, które drogą każdej prawdy zmierzają do błędu, i są inne, szczęśliwsze, które drogą każdego błędu zmierzają do prawdy" (Joseph Joubert). Karl Popper sądzi nawet, iż ,"nasza wiedza rośnie tylko w trakcie korygowania naszych błędów". Rzeczywiście, niejeden skok naprzód w nauce zawdzięczamy "dzikiej" hipotezie, która wywołała ruch i okazała się równie fałszywa jak płodna. Nawet absurdalne pomysły bywają pobudzeniem we właściwym kierunku. ... Niestety, na ogół całą energię zużywamy na wykazywanie wad cudzej koncepcji. Zdarza się nawet, że atakujemy ją całą, choć zawiera tylko jedną skazę; w czambuł potępiamy czyjś artykuł, bo jest w nim jedna myśl, którą się nam nie podoba, jedna informacja, którą uważamy za fałszywą.