Czesi kochają życie. Taki był też najbardziej stereotypowy z Czechów – stworzony przez Haska dobry wojak Szwejk. Dobrotliwy gawędziarz szukający każdej możliwej okazji, żeby tylko wykpić się od walki z wrogiem jest na pewno w jakimś sensie symbolem postawy tego narodu. Nie znaczy to broń Boże, że Czesi są tchórzami bez krzty patriotyzmu. Potrafią po prostu realnie mierzyć siły na zamiary i znając swoje możliwości, nie angażować się bezpośrednio w konfrontacje mogące przynieść im tylko klęskę. Afirmacją ich życiowej postawy jest cytat chyba najlepiej oddający sens tej książki: Do dupy z kulturą, gdy na wojnie giną dzieci. Wypowiedział je wspomniany wcześniej Bata i choć dotyczą one pomysłu z gruntu absurdalnego (w 1938 roku w obliczu zbliżającej się wojny zaproponował on mianowicie przeniesienie Czechosłowacji w brazylijskie stepy Patagonii), dają obraz pojmowania świata przez naszych południowych sąsiadów.

Czeska uległość, czy jak kto woli realizm, bywała kłopotliwa dla samych najeźdźców. Gdy w 1948 roku parlament miał przegłosować ustawę w istocie oddającą całą władzę w państwie w ręce Komunistycznej Partii Czechosłowacji, sami posłowie z tego ugrupowania (dodajmy, mającego wyraźną przewagę w wyniku wyborów) prosili przedstawicieli demokratycznej opozycji, by choćby symbolicznie wyrazili swój sprzeciw. Na próżno. Raz jeszcze zwyciężyła chłodna kalkulacja, a w głosowaniu wszyscy posłowie opowiedzieli się za przyjęciem ustawy. Komunizm okazał się zresztą dla Czechów ciężką przeprawą, o wiele cięższą niż to miało miejsce w Polsce. Procesy polityczne, egzekucje, tysiące ludzi w więzieniach – tak gorliwy rząd komunistyczny Klementa Gottwalda starał się przypodobać Kremlowi. No i pomnik Stalina, największy na świecie, który ze wzgórza na Letnej miał obserwować postępy kolejnych pięciolatek.

Czechom żyło się ciężko, ale się żyło. Pomagał im w tym realizm, który wytworzył tzw. kafkarnę – świat komunistycznego absurdu nawiązujący do dzieł najsłynniejszego pisarza Pragi. Tylko świadomość absurdalności komunistycznych rządów pomagała Czechom przetrwać. To taki trochę czeski bareizm, żyjący w ukryciu pośród ludu w czasach zakręconego przez władzę wentyla bezpieczeństwa.