Pewne podobieństwo Ślęzy do masywu Olimpu w Grecji zauważyłem osobiście, w obu przypadkach jadąc autostradą oba górotwory przypominają wyniesione ponad wyrównany teren wyspy , z tym, że Olimp jest nieporównywalnie większy, natomiast zjawisko oceanu chmur można obserwować w Karkonoszach czy Karpatach zawsze, robi to ogromne wrażenie na oglądającym w malarstwie dobrze to przedstawił Caspar David Friedrich w obrazie pt.: „Wędrowiec nad Morzem Mgieł”.
Do tajemnic Masywu Ślęży należą konstrukcje kamienne, zaliczamy do nich


 1/Krąg kultowy na Raduni, sprawiający wrażenie dużego wału, długość jego wynosi około 2 kilometrów, szerokość 4-5 metra, wysokość 40-60cm, zamyka on owalnie przestrzeń 20 hektarów. Odizolowywał prawdopodobnie strefę sacrum od świata zwyczajnego.


2/Krąg kultowy na Wieżycy, ten jest zachowany częściowo, gdyż przy budowie wieży na część Bismarka oraz ścieżek turystycznych, naruszono stan wału, stąd można go oglądać we fragmentach. Znaczenie kultowe jak w przypadku kręgu z Raduni.

3/Wał Półksiężycowaty, 4/Poprzeczny Murek, 5/Potrójny mur,6/ Brama, wszystko to budowle kamienne specyficznego rodzaju fortyfikacje.

4/ Gród łużycki na szczycie Ślęży, geneza jego nie jest znana, faktem jest, że został otoczony murem obronnym, być może po to by zabezpieczyć teren kultowy przed narastającymi zagrożeniami.


Wszystkie wspomniane konstrukcje kamienne zbudowane zostały na przełomie epoki brązu i żelaza przez miejscową górnołużycką ludność i funkcjonowały w nadanym sensie przez okres halsztacki. Jednak tym co najbardziej przyciąga oraz wyróżnia Masyw Ślęży od innych wzniesień są ulokowane na wierzchołkach, stokach i u podnóża oraz w okolicznych wioskach dzieła sztuki kamieniarskiej, do których zaliczamy m.in. starożytne rzeźby, które można podzielić na cztery grupy: antropomorficzne, zoomorficzne, słupy i ciosy kamienne.


 


Rzeźby antropomorficzne


 


1/ Postać z Rybą: Rzeźbę odnalazł w 1733 r. G.H.Burghart wśród rumoszu skalnego nieopodal drogi z Sobótki na szczyt góry. Przedstawia ona postać ludzką bez głowy, nóg poniżej kolan i prawego ramienia. Fragmenty te zostały zniszczone nie wiadomo jak i nie wiadomo dlaczego? Korpus, który się zachował ma około 2,2 m długości, a szeroki jest na 0,8 metra. Rzeźba mimo znacznego sfatygowania, posiada kilka wyraźnych elementów takich jak długa pofałdowana szata sięgająca do stóp oraz to wyjątkowe element długiej ryby skierowanej ogonem w dół wzdłuż pasa nóg; co ciekawe ryba poniżej głowy ma wykuty znak ukośnego krzyża o ramionach 33X30 cm. Na podstawie wizerunku rzeźby nie można stwierdzić jakie było zamierzenie pierwotne ekspozycji tego dzieła sztuki, czy miało stać czy leżeć? Nie wiadomo też, czy rzeźba przedstawia mężczyznę czy kobietę, choć czasem nazywa się te przedstawienie „Panną z Rybą” (nazwa oparta na legendzie, wedle tej niedźwiedź miał odgryźć głowę dziewczynie). Snuto też hipotezy, że rzeźba może przedstawiać św. Piotra, ale tezy te były bardzo mgliste. W 1854 roku we Wrocławiu badacze podczas prac ziemnych odsłonili głowę, którą następnie dopasowano do korpusu „Postaci z Rybą”, uważano, że to fragment tej samej rzeźby, jednak i to nie znalazło potwierdzenia z racji ogromnych dysonansów warsztatowych archaicznego korpusu i bardziej zaawansowanej szczegółowo głowy. Głowa z Wrocławia znajduje się obecnie w Państwowym muzeum Archeologicznym we Wrocławiu.