Ithink.pl - Dziennikartstwo Obywatelskie
Sprawa Harrego Pottera. Symbole chrześcijańskie
dodano 25.05.2007
Tekst „Symbole chrześcijańskie” jest fragmentem jednego z rozdziałów powstającej książki „Sprawa Harrego Pottera”.
W książce tej poruszam związki książek pani Rowling z rozmaitymi aspektami kultury (religią, alchemią, mitami, baśniami, brytyjskością etc). Publikując ten fragment liczę na nawiązanie kontaktu z czytelnikami zainteresowanymi tematem, których proszę o zgłaszanie swoich wątpliwości i sugestii dotyczących Harrego Pottera, aby moja powstająca praca mogła być jak najbardziej wyczerpująca.
Kolejnym symbolem chrześcijańskim z gatunku oczywistych jest Święty Mung. W szpitalu Świętego Munga leczone są ofiary magii i chorzy, którzy zapadli na choroby o charakterze magicznym. Nie jest łatwo znaleźć świętego Munga w wykazach świętych katolickich czy anglikańskich. Nie ma go także w wykazach prawosławnych i kościołów orientalnych. Co gorsza, Świętego Munga (mistrz Hung Mung) zna i czci dyskordianizm, który jest sui generis neopogańską sektą, przez niektórych badaczy uważaną za zbliżoną do satanizmu. Hung Mung jest wzywany w rytuałach tej sekty. Na przykład w tak zwanym rytuale otwarcia jest przyzywany w następujący sposób: "Błogosławiony Apostole Hung Mung, wielki Mędrcu Calthay, Zrównoważ Misz-Masz i zapewnij nam equilibrum". Mung to także gatunek fasoli i grzyba oraz nazwa miejscowości we Francji. Słowo Mung występuje też w życzeniach bożonarodzeniowych i noworocznych po wietnamsku (Chuc Mung Giang Sinh - Chuc Mung Tan Nien). Na podstawie tych danych można by owego Świętego Munga uznać za symbol jedynie pozornie chrześcijański. A jednak Święty Mung, a właściwie Mungo istnieje. Mungo to przydomek jednego z pierwszych misjonarzy Szkocji, Św. Kentigerna, który uchodzi za założyciela Glasgow i którego portret znajduje się w herbie tego miasta. Katedra w Glasgow również nosi jego imię. Żył on prawdopodobnie w latach 518-603. Nic więc dziwnego, że szkocka pisarka wplotła w swoje dzieło postać szkockiego świętego.
Walentynki i Wielkanoc, podobnie jak Boże Narodzenie, są w cyklu ograniczone do obrzędów praktycznie świeckich, ale nie ma wątpliwości, że wywodzą się z chrześcijańskiej kultury i do niej nawiązują. Ich rola w cyklu jest zdecydowanie mniejsza niż Bożego Narodzenia, a obrzędowość skromniejsza.
Ostatnim symbolem z tej grupy jest Gruby Mnich, duch patron Huffelpuffu, jednego z hogwarckich domów. Tutaj znowu „doczepię” się tłumaczenia. Słowo mnich jest nieco nieadekwatne, gdyż w angielskim oryginale nie występuje monk lecz friar. Proponowałbym raczej tłumaczenie tego słowa jako „braciszek”. Ten symbol nie jest zbyt silny, jest jednak wyraźnym nawiązaniem do chrześcijańskiej już nie tylko kultury, ale do chrześcijańskiego, a ściślej katolickiego i anglikańskiego modelu życia religijnego.
Myślę, że niektórzy czytelnicy już w tym momencie są zaskoczeni faktem, że jakieś symbole chrześcijańskie w HP jednak występują i to niebłahe i nieprzypadkowe. Każdy z nich ma swoje starannie wyważone miejsce. Prawdziwe bogactwo symboliki chrześcijańskiej w cyklu o Harrym Potterze odkrywa się jednak przed nami dopiero wtedy, gdy zajrzymy do grupy symboli dyskretnych. Zacznę od chyba najbardziej zaskakującego przykładu, gdyż symbol, który najpierw omówię, nie jest powszechnie kojarzony z religią chrześcijańską. Wszyscy czytelnicy i widzowie wiedzą zapewne, że Harry, zagrożony przez Dementorów, stworzył, czy też przywołał istotę zwaną Patronusem, która w jego przypadku miała postać jelenia. Otóż jeleń, o czym mało kto wie, jest jednym z najstarszych symboli chrześcijańskich. W starożytności powszechnie uważano jelenia za wroga jadowitych węży, z jego skóry wykonywano amulety przeciwko ukąszeniu tychże. To wyobrażenie jelenia jako zabójcy węży zostało przejęte przez wczesne chrześcijaństwo. W tekstach z tego okresu pisze się, że jeleń wypluwa wodę w szczeliny skalne będące schronieniem węży i rozdeptuje je, gdy z owych szczelin wypływają. „Tak pokonuje też nasz Pan węża, diabła, wodą niebiańską(...) Jeleniowi podobni są na inny sposób asceci. Łzami skruchy gaszą płonące strzały Złego i depcząc wielkiego węża, diabła, zabijają go”. I dalej tak podaje ten sam tekst: „Jeżeli masz węża w sercu, a mianowicie grzech, pospiesz do źródeł, do żył Pisma Świętego, i pij żywą wodę (...) abyś nie umarł w grzechu”. A pewien bestiariusz średniowieczny pisze tak: "Jelenie poznały cudowną moc ziela dyptam, bo gdy strzały myśliwych utkwią w ich ciele, zjadają to ziele, aby strzały wypadły, a rany zagoiły się. Gdy jelenie przechodzą przez rzeki, opierają głowy na zadach jeleni płynących przodem, by sobie w ten sposób ulżyć. Gdy natkną sie na brudne miejsce, przeskakują przez nie szybko. Tak winni czynić chrześcijanie(...) pomagać sobie wzajemnie, omijać skokiem miejsca brudnego grzechu, a gdy zatrują sie diabelskim jadem wężowym, winni udać się do prawdziwego źródła Chrystusowego, aby wyznać grzechy i odzyskać młodość”. Jak powszechnie wiadomo, wąż najczęściej symbolizuje szatana, toteż walczący z wężami jeleń symbolizuje Chrystusa. Dodatkowo tę interpretacje wzmacniają legendy o Świętych Hubercie i Eustachym, którym ukazywał się Chrystus w postaci jelenia w kolorze białym z krzyżem między rogami. Sztuka chrześcijańska, opierając sie na Psalmie 42, mówiącym: „Jak tęskni jeleń do źródeł wód, tak tęskni dusza moja do Ciebie, Boże”, przedstawia w postaci jelenia duszę ludzka spragnioną Boga. Dlatego często spotykano wizerunki jeleni na starożytnych baptysteriach i średniowiecznych chrzcielnicach. Często występującym motywem był jeleń objadający pędy winorośli, co symbolizuje ludzi dostępujących łaski Bożej. Jeleń występuje także w ikonografii licznych świętych, między innymi Idziego, Meinulfa, Oswalda i Prokopiusza (Biedermann, 2003, s.127-128). Widzimy więc, że autorka wybrała doskonale ten symbol. Ma on bowiem bogatą tradycję użycia w zachodnim chrześcijaństwie, a także bardzo interesujące, głębokie znaczenia. Z jednej strony oznacza on Chrystusa, a z drugiej strony ludzką duszę. Bardzo to odpowiednie dla Patronusa. Symboliczne cechy jelenia są indywidualistyczne, co jest właściwe dla bytu symbolicznego związanego osobiście z postacią bohatera.
DODAJ SWÓJ KOMENTARZ
REKLAMA
ARTYKUŁY O PODOBNYM TEMACIE
zobacz więcej
5 NAJLEPIEJ OCENIANYCH ARTYKUŁÓW