UNIWERSALNE WSKAZÓWKI ORWELLA

Szanujące się redakcje dopracowały się poradników i instrukcji, które mają przypominać dziennikarzom podstawy zawodu. Np. redakcja Rzeczpospolitej w swoim poradniku wydanym w latach 90-tych przytacza uniwersalne zasady przekazu sformułowane przez Geroga Orwella w odniesieniu do języka angielskiego opublikowane w książce „Politics and the English Language”. Nie wszystkie może z poniższych zasad mają zastosowanie do specyficznego języka informacji, ale warte są przytoczenia ze względu na zawarte w nich przesłanie. Oto te zasady:

•  Przemyśl to, co chcesz powiedzieć, a potem napisz/powiedz to w sposób najprostszy.

• Staraj się nie używać przenośni lub innych figur stylistycznych, na które często natrafiasz w druku (chodzi o wyświechtane porównania i utarte stereotypy takie jak: wakacyjne remonty szkół, budowlani przed pierwszym dzwonkiem, barwna paleta, cenne dewizy, świeże bułeczki itp.)

• Nie używaj długiego słowa, kiedy wystarczy krótkie (np. restrukturyzacja – zmiana)

• Jeżeli w tekście można wyrzucić jakieś słowo bez szkody dla tekstu – wyrzuć je (cenna wskazówka, jednak rzadko stosowana). Jeśli dobrze przyjrzeć się niektórym informacjom, okaże się, że można oczyścić je z połowy słów bez utraty treści. Zasada bardzo często łamana w prasie. Dziennikarz zapomina, że pisze dla czytelnika. Wychodzi z założenia: im więcej tym lepiej (większa wierszówka) i rozdmuchuje informacje do niepotrzebnie dużych rozmiarów.

• Nie używaj strony biernej, jeżeli możesz napisać to samo w stronie czynnej (zamiast: zebranie zostało zwołane, lepiej napisać: prezes zwołał zebranie)

• Nigdy nie używaj obcego sformułowania, terminu naukowego, albo słowa żargonowego, jeżeli potrafisz znaleźć ekwiwalent w potocznej polszczyźnie (restrukturyzacja – zmiana czegoś)

• Raczej złam powyższe zasady, jeśli przestrzeganie ich miałoby cię zmusić do napisania czegoś okropnego.