Proszę Pana jest Pan Burmistrzem Dąbrowy Tarnowskiej- miasta, na którego rozwój w dużym stopniu wpłynęli Żydzi. Proszę krotko przybliżyć historię Dąbrowy.
Dąbrowa Tarnowska to około dwunastotysięczne miasto w Małopolsce. Wsią parafialną była już w 1326 r. Najprawdopodobniej w 1693 r. otrzymała prawa miejskie. Na początku XVIII w. była w pełni rozwinięta gospodarczo. Ten szybki rozwój przerwał I rozbiór Polski. W 1906 r. oddano do użytku linię kolejową i sieć komunikacyjną. Funkcjonowała poczta. Niestety obie wojny światowe poczyniły duże spustoszenie i straty w ludziach. Po 1945 r. nastąpił wzrost gospodarczo-społeczny i kulturalny miasta i powiatu dąbrowskiego.
Dziś po Żydach pozostało w mieście niewiele „miejsc pamięci”. Co obecnie przypomina mieszkańcom Dąbrowy o wspólnym współistnieniu w niej Polaków i Żydów?
Tak w Dąbrowie Tarnowskiej jest niewiele takich, jak Pani ujęła „miejsc pamięci, jednak są i powinno się o nich mówić, by młode pokolenie miało świadomość historii swojej małej ojczyzny.

Wśród takich miejsc jest na pewno zabytkowa Synagoga i 2,4 hektarowy Cmentarz Żydowski. Powstałe one mniej więcej w tym samym okresie i leżą prawie naprzeciwko siebie. Umiejscowienie Cmentarza jest wyjątkowe. Zgodnie z religią żydowską, wskazaniami

i prawem miejsca wiecznego spoczynku powinny znajdować się po za obszarem zabudowanym. Należy też pamiętać, że katolicy nie bardzo chcieli, aby Żydzi mieli blisko nich swoje cmentarze. W tym miejscu w kwietniu 1942 r. rozstrzelano 180 Żydów.

O żydowskich ofiarach II wojny przypominają pomniki. Są nimi wybudowany przez syna Mojżesza Jassy i rozbudowany przez Żydowską Kongregację w Tarnowie oraz nagrobek z wypisanymi nazwiskami Żydów zamordowanych przez hitlerowców w 1942 r. Pamiątkową tablicę ufundował osiadły po wojnie w Tel-Awiwie dr Leon Schindel.

Chciałbym dodać, że znajduje się tutaj pomnik rabina Schaptai Hakoen Rappaporta, który zmarł ok. 1830 r. Prowadzono też poszukiwania trzech rabinów-ortodoksów: Morthai Davida, jego syna Józefa Ungiera i prawnuka Mosze Eljakima Bria Ungera. Niestety ciał nie znaleziono. Ostatni religijny Żyd Samuel Roth został na nim pochowany 18 grudnia 1995 r.

W Rynku o Żydach mówią należące kiedyś do nich kamienice. W jednej od 1997 r.

w mieszkaniu wspomnianego Samuela Rotha mieści się Izba Pamięci Żydów. Są w niej: malowidła religijne, książki, tałesy, filakterie, menory, lampki chanukowe i zdjęcia.

„Miejscem pamięci” jest też las Beleryt w Szarwarku w naszej Gminie. 5 lipca 1943 r. za pomoc Żydom zamordowano mieszkającą tam 5-osobowa rodzinę Mendalów- w tym to, co najbardziej boli dzieci w wieku 8 i 13 lat oraz Władysława Starca. Zostali zastrzeleni, a ich ciała wrzucono do płonących zabudowań. Tam 5 lipca 2005 r. odsłonięto pomnik upamiętniający to tragiczne wydarzenie.

Na pewno miejscami, które pamiętają Żydów jest także wiele domów, w których byli ukrywani przez mieszkańców Dąbrowy. Holocaust przeżyło 150 Żydów, którzy wyemigrowali. Za okazaną im pomoc zapłaciło życiem 62 Polaków.